Er is onvoldoende aandacht voor de keuze van de executeur in een testament. Veelal wordt een traditionele keuze gemaakt en gekozen voor een van de kinderen als executeur. Deze keuze kan cruciale gevolgen hebben bij de afwikkeling van de nalatenschap, in het ergste geval een procedure bij de rechtbank. Dit blijkt uit onderzoek dat de vFAS, VMN en EPN uitvoerden onder notarissen en erfrechtadvocaten. Op 13 november is het de Dag van de Erfenis. Deze dag is in het leven geroepen om het belang van een deskundige begeleiding bij de afwikkeling van erfenissen onder de aandacht te brengen. In het online symposium ‘Erven zonder Scherven’, dat een dag eerder plaatsvindt, staat de rol van de executeur centraal.

De resultaten van het onderzoek bevestigen dat de keuze van de executeur vaak niet goed is doordacht. Traditiegetrouw wordt er gekozen voor een van de kinderen als executeur. Of dat een slimme keuze is, blijkt pas achteraf. Onkunde in de rol van executeur, slechte communicatie of niets uitvoeren werkt irritatie en wantrouwen bij de overige erfgenamen in de hand. De combinatie met de emotionele perikelen die bij een overlijden spelen, kunnen dan oplopen tot een rechtszaak. Bij het opstellen van een testament zal de notaris daarom al adviseren dat de erflater vooraf een doordachte keuze maakt om achteraf gedonder tussen erfgenamen te voorkomen.

In Nederland is het traditie om een van de kinderen te benoemen tot executeur (61,2%). In zo’n 25% van de gevallen is er geen executeur benoemd. Daar waar geen executeur is benoemd gaat het veelal om budgettestamenten of testamenten van voor 2003; voor 2003 was het gebruikelijk de echtgeno(o)t(e) tot executeur te benoemen en geen opvolgend executeur. Met de nieuwe wet werd de rol van executeur vastgelegd. . De inhoud van de rol van executeur is voor 46,1% van de mensen onbekend. Dat er een vergoeding mag worden gevraagd weet 41%. Een groot deel van de executeurs (73%) is echter onwetend over het gegeven dat zij – in uitzonderlijke situaties wanneer de afhandeling meer tijd en/of kunde vergt – toch loon mogen vragen, ook al is dit testamentair niet vastgelegd. Het niet hoeven aanvaarden van de rol is bij het merendeel (53,2%) bekend.

De meeste problemen, in de afhandeling van het testament, ondervinden notarissen wanneer een direct familielid executeur is (60,1%). Een familielid die wat verder van de familie afstaat zorgt voor minder reuring (23,5%), de minste problemen ervaart de familie waar een professional als executeur is aangesteld (10,7%). In enkele gevallen wordt de executeur ontslagen en de gang naar de rechter gemaakt. Redenen liggen in het feit dat de executeur het eerste jaar niets heeft gedaan of slecht communiceert met de erven. Ook tegengestelde belangen kunnen aanleiding zijn om naar de rechter te stappen. Dat de executeur voor de rechter kan worden gedaagd is bij 54% van de mensen onbekend of niet duidelijk.
De Dag van de Erfenis is in het leven geroepen om het belang van een deskundige begeleiding bij de afwikkeling van erfenissen onder de aandacht te brengen met als primair doel om zo conflicten te voorkomen. Deze dag vindt ieder jaar op de tweede vrijdag in november plaats. De Dag wordt georganiseerd door de Nederlandse vereniging Familie- en erfrecht Advocaten Scheidingsmediators (de vFAS), de Vereniging van Mediators in het Notariaat (de VMN) en de vereniging van Estate Planners in het notariaat (de EPN).